Nhà cổ Bình Thủy - Tòa biệt thự đẹp nhất xứ Tây Đô

Cần Thơ có hơn 70 ngôi nhà cổ mang nhiều giá trị văn hóa - lịch sử lâu đời của dân tộc ta. Nhà cổ Bình Thuỷ là một trong số những ngôi nhà cổ được du khách đến tham quan khá đông đúc. Đây là ngôi nhà cổ của gia đình họ Dương được xây dựng vào năm 1870 với lối kiến trúc của Pháp hiện đại.

Địa chỉ nhà cổ Bình Thủy

Nhà cổ Bình Thủy cách trung tâm thành phố Cần Thơ khoảng 10 km, tọa lạc tại số 144 đường Bùi Hữu Nghĩa, phường Bình Thủy, quận Bình Thủy.

Đường đến đây khá dễ đi, chỉ cần qua cầu Bình Thủy quẹo trái vào khu chợ rồi chạy thẳng là đến nơi. Nếu du khách là người “mù đường” thì đừng ngại hỏi thăm người dân địa phương ở đây để biết được đường đến Nhà cổ Bình Thủy.

Lịch sử xây dựng nhà cổ Bình Thủy

Vào cuối thế kỉ 18 phía Tây Nam vàm sông Cần Thơ là vùng đất phù sa tươi mát quanh năm cây cối tốt tươi. Đây cũng là nơi thu hút nhiều người đổ về chọn làm nơi an cư lập nghiệp, trong đó  có gia tộc họ Dương.

Tính đến nay, gia tộc này đã trải qua 6 thế hệ tiếp nối, trong đó đời thứ 3 là ông Dương Văn Vị cũng chính là người quyết định chọn vùng đất gần vàm rạch Bình Thủy làm nơi xây dựng cơ nghiệp.

Vào năm 1870 ngôi nhà được ông Dương Văn Vị xây dựng lần đầu tiên làm bằng gỗ, lợp ngói. Sau khi được đưa vào sử dụng khoảng thời gian gần 30 năm thì ngôi nhà này được ông Dương Văn Vị cho thiết kế và xây dựng lại.

Tuy nhiên đến năm 1904 thì ông Dương Văn Vị mất, con trai út là Dương Chấn Kỷ đã tiếp tục công việc xây dựng đến khoảng năm 1911 thì ngôi nhà mới hoàn thiện. Được biết ông Kỷ lúc bấy giờ là một thương gia giàu có thích tìm tòi cái mới lạ, nhất là về kiến trúc và nghệ thuật.

Thời điểm đó trào lưu Tây phương đang rất thịnh hành nên ông Dương Chấn Kỷ liền cho người xây dựng ngôi nhà này theo kiến trúc châu  u. Ngôi nhà sau khi hoàn thành mang dáng dấp hình khối có kiến trúc độc đáo vừa mang nét cổ kính, trang nghiêm vừa thể hiện tính phóng khoáng, trang nhã.

Ngoài ra, vào những năm 1980, hậu duệ đời thứ 5 của gia tộc họ Dương ông Dương Văn Ngôn là người có thú chơi hoa kiểng đã sưu tầm nhiều giống lan quý về trồng trong vườn tạo thành tổng thể nhà cổ Bình thủy và tồn tại cho đến ngày nay.

Có tuổi đời gần 150 năm, nhà cổ Bình Thủy là một trong những công trình kiến trúc cổ hiếm hoi còn khá nguyên vẹn ở Cần Thơ. Đây là điểm du lịch hứa hẹn sẽ mang lại cho du khách những trải nghiệm thú vị.

Kiến trúc nhà cổ Bình Thủy

Kiến trúc nhà cổ Bình Thủy mang đậm dấu ấn Đông Tây. Đây là ngôi nhà phá vỡ quy tắc 3 gian truyền thống quen thuộc ở miền Tây. Ngôi nhà có diện tích 6.000 mét vuông được thiết kế chia thành 5 gian.

Đầu tiên là dãy rào cổng được thiết kế với hàng rào sắt chắn ngang có các cột bê tông làm trụ chính. Nếu nhìn sơ qua thì rất nhiều người lầm tưởng đây là hàng rào của một ngôi nhà hiện đại nào đó.

Vào bên trong du khách sẽ bắt gặp một cổng tam quan được xây dựng theo lối kiến trúc người Hoa. Cổng tam quan chếch về hướng bên phải có 4 cột trụ lớn với 2 trụ xi măng và 2 trụ gỗ. Hệ thống xà của cổng tam quan được làm bằng gỗ, mái lợp ngói men xanh. Trên cùng còn trang trí nhiều hình thù sống động như kỳ lân, cá vàng, hoa lá. Đặc biệt, tại đây có gắn hai bảng hiệu lớn: một bảng tiếng Hoa là “Phước An Hiệu” và một bảng tiếng Việt là “Phủ thờ họ Dương”.

Khoảng sân phía trước nhà cổ Bình Thủy được lót bằng những hàng gạch tàu có tuổi đời gần 150 năm nhưng nhìn vào vẫn còn rất mới. Ở góc bên trái sân ông Dương Chấn Kỷ còn cho xây dựng một ngôi miếu nhỏ để thờ thổ thần.

Dẫn lên gian nhà chính là hai lối cầu thang màu vàng nổi bật uốn lượn duyên dáng. Từ bên ngoài nhìn vào, nhà cổ Bình Thủy được xây dựng trên 1 nền móng khá cao ráo. Sở dĩ ngôi nhà này được thiết kế cao hơn những ngôi nhà bình thường khác là để phòng tránh việc ngập nước ở vùng đất miền Tây xưa.

Đặc biệt, theo tìm hiểu của chúng tôi trong quá trình xây gian nhà chính, chủ nhân của nó đã cho lót một lớp muối hột dày khoảng 10cm dưới nền gạch bông – đây là kinh nghiệm dân gian được người Nam Bộ thường xuyên áp dụng trong việc xây nhà. Việc lót muối dưới nền nhà nhằm mục đích vừa xua đuổi côn trùng mang sự thông thoáng ngôi nhà vừa tránh những tà vật xâm hại theo quan niệm phong thủy.

Xung quanh căn nhà toàn bộ các bức tường đều được dán gạch. Mái nhà được lợp 3 lớp, hai lớp dưới có dạng hình lồng máng từ dưới nhìn lên rất thông thoáng. Cửa gỗ nhà cổ Bình Thủy được thiết kế theo phong cách nghệ thuật hiện đại. Trong gian nhà chính có ba bộ bàn ghế trông rất lộng lẫy: một bộ dành để tiếp khách, một bộ dành cho gia đình ăn cơm và một bộ dùng để trò chuyện. Căn nhà có tổng cộng 24 cây xà được làm bằng gỗ căm xe.

Nội thất bên trong căn nhà

Bên phải gian nhà từ ngoài nhìn vào là 2 bộ bình bông lớn cỡ to. Trên tường là những tấm bằng khen được treo rất ngay ngắn. Bên trái là những tấm ảnh lưu niệm từ đoàn làm phim, vài dòng ký gửi của các đạo diễn và một vài tờ báo nói về nhà cổ Bình Thủy được cắt ra.

Chính giữa nhà là một gian thờ lớn đúng theo kiểu truyền thống của người Nam Bộ xưa. Bộ bài vị, lư hương, đèn và những kiến trúc chạm trổ đều được bài trí rất tinh tế. Toàn bộ những nét điêu khắc của ngôi nhà đều được lấy từ hình tượng những con vật mang đến sự hưng thịnh cho gia chủ như dơi, chim, công, tôm, cua, rồng, phượng… Bên cạnh đó, hình ảnh mai, sen, cúc, trúc, lan cũng được đưa vào một cách khéo léo và tài tình.

Theo Giới thiệu về nhà cổ Bình Thủy ở Cần Thơ thì hiện nay ngôi nhà này vẫn do con cháu dòng họ Dương nằm giữ và làm chủ. Đây là ngôi nhà duy nhất trong 3 ngôi nhà cổ nổi tiếng nhất miền Tây bên cạnh nhà cổ Công tử Bạc Liêu ở Bạc Liêu và nhà cổ Huỳnh Thủy Lê ở Đồng Tháp còn thuộc sở hữu tư nhân. Vào năm 2009, nhà cổ Bình Thủy đã được bộ Văn hóa – Thể thao và Du lịch công nhận là Di tích kiến trúc nghệ thuật cấp quốc gia.

Vườn lan Bình Thủy và kho cổ vật

Không chỉ nổi tiếng bởi gian nhà chính lộng lẫy và nguy nga, nhà cổ Bình Thủy còn nổi tiếng gần xa với vườn lan Bình Thủy và kho cổ vật phong phú vô cùng giá trị.

Vườn lan Bình Thủy

Như đã giới thiệu ở trên, Dương Văn Ngôn hậu duệ đời thứ năm của gia tộc họ Dương có thú chơi hoa kiểng. Ông Ngôn đã sưu tầm về vườn nhà rất nhiều giống lan quý hiếm từ khắp mọi nơi. Đặc biệt trong đó phải kể đến cây xương rồng Mexico Kim hơn 40 năm tuổi vô cùng nổi tiếng. Thời điểm đó, ông Dương Văn Ngôn còn mời bạn bè gần xa của mình đến đây thưởng hoa vui chơi biến nhà cổ Bình Thủy trở thành điểm hẹn cho những người có thú vui yêu thích hoa kiểng.

Bên cạnh vườn lan Bình Thủy xinh đẹp thì nhà cổ Bình Thủy còn là nơi lưu giữ một kho tàng đồ cổ quý hiếm. Từ xa xưa gia tộc họ Dương đã nổi tiếng với thú chơi đồ cổ, rất nhiều cổ vật quý giá được sưu tầm và cất giữ tại đây như bộ bàn ghế đá cẩm thạch từ Vân Nam (Trung Quốc), bộ sa-lông Pháp từ thời Louis, tách chén từ thời Minh – Thanh và cặp đèn treo từ thế kỷ 19.

Ý nghĩa bảy bộ ghế đá ở nhà cổ Bình Thủy

Vào năm 1945, thực dân Pháp xâm lược nước ta, nhà nước lâm thời lúc bấy giờ phát động toàn dân kháng chiến. Vào tháng 12 năm 1945, quân đội ta ở Cần Thơ đụng độ quân Pháp, Nam Bộ trở thành chiến trường kháng chiến đầy ác liệt. Theo tìm hiểu của chúng tôi thì lúc bấy giờ quân ta phục kích tiêu diệt được nhiều sĩ quan Pháp nhưng cũng hy sinh hết 7 chiến sĩ cách mạng.

Để tưởng nhớ chiến công và sự hy sinh anh dũng của 7 người chiến sĩ, ông Dương Văn Ngôn đã cho xây dựng 7 bộ ghế đá. Ngày nay, du khách đến tham quan nhà cổ Bình Thủy có thể nhìn thấy bảy bộ ghế đá này ở góc trái khoảng sân trước nhà.

Câu chuyện kì bí về nhà cổ Bình Thủy

Sở hữu lối kiến trúc Tây  u đầy tinh tế, nhà cổ Bình Thủy ngày càng nổi tiếng thu hút đông đảo khách du lịch tìm đến. Tuy nhiên, một trong những yếu tố góp phần làm nên sự thu hút của căn nhà này chắc có lẽ nằm ở câu chuyện bí ẩn về lá bùa phong thủy.

Nhiều người nói rằng trên đòn dong hay đâu đó trong căn nhà cổ này có một lá bùa lỗ ban phong thủy. Gia tộc họ Dương tin rằng lá bùa phong thủy này đã giúp cho họ có được cơ nghiệp giàu có và hưng thịnh suốt một khoảng thời gian dài.

Thời điểm đó, bất kỳ một phú hộ nào khi xây nhà đều phải nhờ những ông thầy đến xem phong thủy cho nhà đẹp. Gia tộc họ Dương cũng vậy, khi xây dựng nhà cổ Bình Thủy họ cũng đã mời  thầy phong thủy về cho nhà tốt. Và thầy Ba Nghĩa nổi tiếng trong vùng là người được gia tộc họ Dương mời về.

Tương truyền, Ba Nghĩa là ông thầy phong thủy lúc nào ra đường cũng quấn chiếc khăn điều màu đỏ chót lên đầu, mang theo bên mình một chiếc rìu và một cái nẻ mực. Tuy nhiên, điều đặc biệt là khi mời ông thầy Ba Nghĩa này về xem phong thủy xong thì gia tộc họ Dương làm ăn khấm khá hơn nữa và trở thành một trong những gia tộc giàu có nhất vùng miền Tây lúc bấy giờ. Câu chuyện về lá bùa phong thủy của gia tộc họ Dương cũng ra đời từ đó và trở thành giai thoại bí ẩn lưu truyền cho đến ngày nay.

Phim trường của nhiều bộ phim nổi tiếng

Nhà cổ Bình Thủy là một trong những ngôi nhà cổ lớn nhất ở miền Tây mang trong mình giá trị văn hóa nghệ thuật lịch sử lâu đời. Vì vậy, ngôi nhà này thường được chọn là phim trường của những bộ phim nói về thời xưa ở Việt Nam.

Những bộ phim Việt Nam nổi tiếng từng quay ở đây có thể kể đến như Người đẹp Tây Đô, Những nẻo đường phù sa, Nợ đời… Đặc biệt, bên cạnh những bộ phim Việt Nam thì The Lover là tác phẩm nước ngoài kinh điển cũng được quay tại đây vào năm 1992.

Giá vé tham quan và giờ mở cửa

Theo Giới thiệu về Nhà cổ Bình Thủy ở Cần Thơ thì giá vé vào bên trong nhà cổ là 20.000 đ/ người. Còn nếu du khách chỉ đứng ở khuôn viên bên ngoài tham quan thì miễn phí.

Nhà cổ Bình Thủy có hai khung giờ mở cửa:

• Sáng từ 8:00 đến 12:00
• Chiều từ 14:00 đến 18:00.

Phúc Nguyễn (BongTrip.vn tổng hợp)